School – taal – woorden: woordenschat!

Introductie

Op school leren leerlingen taal; ze leren lezen en schrijven, en bij alles gebruiken ze woorden. In gesproken en geschreven taal, op school en daarbuiten. De taal op school is anders dan thuis. De juf of meester gebruikt andere woorden dan papa of mama. Woorden in een taal die leerlingen nodig hebben om instructies te kunnen volgen en woorden te geven aan de leerstof. Typische schooltaal. Daarnaast komen er iedere dag heel veel nieuwe onbekende woorden voorbij. Sommige zijn belangrijk en komen vaker terug, andere weer niet. Sommige woorden kent de een al wel en de ander niet. Hoe kun je er op school voor zorgen dat er een cultuur ontstaat waarbinnen leerlingen en leerkrachten actief bijdragen aan uitbreiding van de woordenschat?

Wilt u op uw school het ondergeschoven kindje laten uitgroeien tot de oogappel van uw taalonderwijs? Neem dan contact op met Opleidingentaal voor een kosteloos verkennend gesprek.

Doel

Leerkrachten leren op welke manieren zij leerlingen kunnen helpen bij het uitbreiden van hun woordenschat en kunnen de inzichten toepassen in de praktijk.
Op de school ontstaat een woordenschatcultuur; leerlingen en team werken samen aan het verzamelen en selecteren van woorden en gaan samen op zoek naar betekenis(sen) en toepassing.

Maattraject

A. Scholingsbijeenkomst(en) op locatie: 2 – 4 dagdelen *

  • Kenmerken van een effectieve woordenschatdidactiek
    • We stellen vast dat woordenschat geen leerlijn is, en dat er meer nodig is dan een woordmuur om leerlingen te helpen. We gaan in op de kenmerken van expliciete woordenschatdidactiek en impliciete woordenschatdidactiek, waaronder het gebruik van informele woordleerstrategieën.
  • Schooltaalwoorden
    • We behandelen aan de hand van beeldmateriaal het verschil tussen alledaagse taal en schooltaal en gaan in op de vraag hoe complexer taalgebruik bijdraagt aan de uitbreiding van de woordenschat. We laten voorbeelden zien uit de praktijk en gaan in op de meest voorkomende valkuilen.
  • Woorden verzamelen en gebruiken
    • We gaan in op verschillende manieren om woorden te verzamelen, selecteren en aan te bieden. We laten zien hoe woordclusters gemaakt en gebruikt kunnen worden, welke rol de leerling en welke rol de leerkracht heeft, hoe omgegaan kan worden met verschillen tussen leerlingen, op welke manieren de aangeboden woorden geconsolideerd kunnen worden en hoe woordmuren van groep 1 tot en met 8 functioneel kunnen zijn.

B. Begeleiding leerkrachten op locatie: 1 – 4 dagdelen per bouw *

  • Verzamelen, selecteren en aanbieden van woorden
    • Per bouw worden leerkrachten ondersteund bij de selectie van woorden, het samenstellen van woordclusters en voorbereiden van de aanbieding. Aan de hand van het eigen materiaal (teksten, thema’s, prentenboeken) worden woorden verzameld en wordt geoefend met het maken van woordclusters. Gemaakte woordclusters worden beoordeeld en besproken aan de hand van de Kijk- en bespreekwijzer Woorden (Opleidingentaal, 2018)
  • Schooltaalwoorden
    • Per bouw wordt uitgewerkt hoe schooltaalwoorden aangeboden kunnen worden. Met leerkrachten van de groepen 1 en 2 worden werklessen uitgewerkt waarbij materialen ingezet worden ter ondersteuning van schooltaalontwikkeling. We laten zien hoe materiaal, handeling, alledaagse en complexe taal elkaar ondersteunen. Met leerkrachten van de groepen 3 en 4 wordt verkend wat complexer taalgebruik betekent bij o.a. reken- en andere instructielessen en met leerkrachten van de groepen 5 tot en met 8 wordt schooltaal gekoppeld aan (complexere) zaakvakteksten en andere instructielessen, waaronder de rekenlessen.

C. Lesobservaties een feedbackgesprek(ken): 2 – 6 dagdelen *

  • Iedere leerkracht met groepsverantwoordelijkheid wordt één keer bezocht door de taalspecialisten van Opleidingentaal, i.s.m. met een teamlid (IB-er, lid taalwerkgroep of taalcoördinator). Individueel of per bouw wordt teruggekoppeld. Het doel van deze bezoeken is het ondersteunen van de leerkrachten op de werkvoer bij het geven van woordenschatlessen.

D. Afsluitende teamvergadering: 1 dagdeel *

  • Aan het einde van het maattraject vindt een teamvergadering plaats, waarin in afstemming met de school specifieke onderwerpen verder verdiept worden, en waarin schoolspecifieke afspraken over de werkwijze op een kwaliteitskaart worden vastgelegd. De kwaliteitskaart wordt ingezet kan voor het borgen van de opbrengsten van het woordenschattraject.

* Maattrajecten worden in overleg met de school opgesteld. Duur, omvang en invulling zijn afhankelijk van de omvang van de school (aantal leerkrachten en groepen) en de schoolspecifieke vraag. Genoemde dagdelen geven een indicatie van de tijdsinvestering door de school.

Het dagdeeltarief van een taalspecialist is € 475,- . Opleidingentaal, maakt deel uit van Xperto BV. Omdat Xperto BV bij het CRKBO geregistreerd is als opleidingsinstituut, is scholing vrijgesteld van BTW (0% tarief).
Een intakegesprek waarin een maattraject opgesteld kan worden is altijd gratis.